Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για την θερμοπληξία – Συμπτώματα και αντιμετώπιση

Η θερμοκρασία ανεβαίνει, μικροί και… λιγότεροι μικροί τρέχουν στις παραλίες, αλλά υπάρχουν και εκείνοι που εργάζονται υπό τον καυτό καλοκαιρινό ήλιο. Είτε στη μία, είτε στην άλλη περίπτωση, είναι πιθανός ο κίνδυνος να υποστεί κάποιος θερμοπληξία.

Τι είναι η θερμοπηξία

Η θερμοπληξία είναι η υπερθέρμανση (υπερθερμία) του σώματος, δηλαδή η αύξηση της θερμοκρασίας του που μπορεί να φτάσει σε υψηλά και επικίνδυνα επίπεδα.

Πρόκειται για μια βαριά και επείγουσα κλινική κατάσταση που εμφανίζεται συνήθως σε περιόδους καύσωνα και προσβάλλει κυρίως ηλικιωμένα και εξασθενημένα άτομα. Τα συμπτώματά της μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου.

Πώς λειτουργεί το «εσωτερικό» μας θερμόμετρο

Τα θηλαστικά έχουν έναν θερμορυθμιστικό μηχανισμό που τους επιτρέπει να υπόκεινται σε μεγάλες διακυμάνσεις της εξωτερικής θερμοκρασίας, διατηρώντας τη θερμοκρασία του σώματός τους σταθερή. Αυτό σημαίνει ότι στο εξωτερικό περιβάλλον μπορεί μεν η θερμοκρασία να είναι +40 ή -40 βαθμούς Κελσίου, αλλά οι εσωτερικοί ιστοί του σώματος διατηρούνται σε θερμοκρασία 36,6 – 37,1 βαθμών Κελσίου. Όταν το περιβάλλον είναι κρύο, το σώμα παράγει θερμότητα για να παραμείνει ζεστό, ενώ όταν το περιβάλλον είναι θερμό το σώμα αποβάλλει θερμότητα για να μην ανεβεί η θερμοκρασία του (το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις καύσεις του, διευρύνοντας τα μικρά αγγεία, αυξάνοντας την εφίδρωση (ιδρώτα) και επιταχύνοντας την αναπνοή).

Υψηλή θερμοκρασία, υγρασία και άπνοια, προϋποθέσεις για θερμοπληξία

Ο θερμορυθμιστικός μηχανισμός έχει έδρα τον εγκέφαλο και μερικές φορές αποκαλείται απλά θερμοστάτης. Κάποιες φορές όμως αυτός ο μηχανισμός μπορεί να μπλοκάρει και να υπάρξει υπερθερμία ή υποθερμία. Ένας τρόπος που μπορεί να συμβεί υπερθερμία, είναι η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο (ηλίαση).

Το τρίπτυχο, υψηλή θερμοκρασία, υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία και άπνοια συνιστά την προϋπόθεση της θερμοπληξίας.

Ποιοι είναι επιρρεπείς σε επεισόδια θερμοπληξίας

Από τη δεκαετία του 1980 και μετά τα μέσα ενημέρωσης υιοθέτησαν τον όρο καύσωνας, υπονοώντας θερμοκρασίες που μπορεί να προκαλέσουν θερμοπληξία.

Επιρρεπείς σε θερμοπληξία, εκτός από τα ηλικιωμένα άτομα, είναι οι ασθενείς που παίρνουν αγγειοδιασταλτικά και διουρητικά φάρμακα δηλαδή τα άτομα που πάσχουν από αρτηριακή υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια καθώς και τα άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη.

Προδιαθεσικοί παράγοντες για εκδήλωση θερμοπληξίας

• Ηλικία άνω των 65 ετών.
• Καρδιακή ανεπάρκεια, νεφρική ανεπάρκεια, ηπατική δυσπραγία.
• Χρήση αλκοόλ ή άλλων κατασταλτικών φαρμάκων.
• Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, φαινοθειαζινών, αντιπαρκινσονικών κτλ.
• Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας.
• Παχυσαρκία.
• Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος.

 Τα συμπτώματα που πρέπει να μας ανησυχήσουν για θερμοπληξία

Πρώτο σύμπτωμα συνήθως είναι οι κράμπες λόγω απώλειας αλάτων. Μπορεί να εμφανισθούν ζάλη, σύγχυση, πονοκέφαλος, ναυτία και εμετός. Επίσης μπορεί να παρατηρηθούν παραλήρημα, σπασμοί και κάποιες φορές πλήρης απώλεια αισθήσεων. Το δέρμα είναι καυτό, ερυθρό και ξηρό, ο πυρετός μπορεί να φτάνει τους 41 βαθμούς Κελσίου, η αναπνοή είναι γρήγορη ενώ ο σφυγμός εξασθενεί προοδευτικά.

Κίνδυνος για την ίδια τη ζωή

Σε βαριά θερμοπληξία ο ασθενής παθαίνει μαζική καταστροφή των μυών, νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια έως και πνευμονικό οίδημα. Ο καρδιακός ρυθμός διαταράσσεται όπως και η πήξη του αίματος. Σε προχωρημένα στάδια μπορεί να παρατηρηθεί ακόμα και εγκεφαλοπάθεια, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε κώμα, ενώ ο θάνατος σ’ αυτές τις συνθήκες είναι πολύ πιθανός. Αναφέρεται 25% θνητότητα των πασχόντων.

Πρόληψη της θερμοπληξίας με απλές συμβουλές

Η θερμοπληξία, παρόλο που μπορεί να αποβεί μοιραία ή να προκαλέσει μόνιμες βλάβες, είναι δυνατόν να προληφθεί σχετικά εύκολα.

Καταναλώνουμε άφθονα υγρά, τρώμε πολλά φρούτα και σαλάτες, περιορίζουμε τη ζάχαρη και τα οινοπνευματώδη. Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο και φροντίζουμε την κάλυψη του σώματος με ανοιχτόχρωμα άνετα βαμβακερά ρούχα και την κάλυψη της κεφαλής με καπέλο.

Όταν υποψιάζεστε ότι κάποιος δικός σας άνθρωπος εμφανίζει θερμοπληξία

• Μεταφέρετε τον πάσχοντα άμεσα σε δροσερό μέρος.
• Αφαιρείτε τα βαριά ρούχα.
• Τοποθετείτε ψυχρά επιθέματα.
• Αν είναι εφικτό χορηγείτε άφθονα υγρά.
• Διακομίζετε τον πάσχοντα στον πλησιέστερο υγειονομικό σχηματισμό.

Ειδικές συμβουλές για τους καρδιοπαθείς

Εάν είστε καρδιοπαθείς,  ηλικίας άνω των 50 ή υπέρβαροι, μπορεί να χρειαστεί να λάβετε ειδικές προφυλάξεις στη ζέστη. Ορισμένα φάρμακα για την καρδιά, όπως β-αποκλειστές, αναστολείς του ΜΕΑ, αναστολείς των διαύλων ασβεστίου και τα διουρητικά,  μπορούν να επιτείνουν την αντίδραση του οργανισμού στη ζέστη.

Ωστόσο είναι σημαντικό να συνεχίσετε να παίρνετε τα φάρμακα σας. Για τυχόν μεταβολές συνεννοηθείτε με το γιατρό σας. Ακόμα κι αν δεν είναι σε φαρμακευτική αγωγή, οι ηλικιωμένοι πρέπει επίσης να λαμβάνουν προφυλάξεις στη ζέστη. Αν είστε άνω των 50 ετών, μπορεί να μην αντιλαμβάνεστε  ότι είστε διψασμένοι,  και αν πρόκειται να είστε  έξω, είναι σημαντικό να πίνετε νερό, ακόμη και αν νομίζετε ότι δεν το χρειάζεστε.

Επειδή η έντονη άσκηση σε θερμό και υγρό περιβάλλον μπορεί να οδηγήσει σε θερμική καταπόνηση, θερμοπληξία και τις συναφείς επιπλοκές , θα πρέπει να γνωρίζετε τα σημάδια του κινδύνου για να μπορείτε να προφυλαχθείτε.

Τα συμπτώματα της θερμικής εξάντλησης:

• πονοκέφαλος
• έντονη εφίδρωση
• κρύο, υγρό δέρμα, ρίγη
• ζάλη ή λιποθυμία (συγκοπή)
• αδύναμος και γρήγορος σφυγμός
• μυϊκές κράμπες
• γρήγορη, ρηχή αναπνοή
• ναυτία, έμετο ή και τα δύο